PENGARUH ISLAM DI
NUSANTARA DARI SEGI KEBUDAYAAN
Kedatangan Islam telah memberi kesan yang besar
terhadap masyarakat Melayu.Kesan ini juga jelas dilihat di dalam
kehidupan" seharian masyarakat Melayu.Kehidupan masyarakat Melayu banyak
didasari adat dan ajaran agama Islam. Kesandan pengaruh Islam dalam tamadun
Melayu adalah seperti berikut:
Agama dan Kepercayaan
Kesan utama yang dibawa oleh Islam ialah terhadap
akidah dan kepercayaan.Sebahagian daripada masyarakat Melayu telah meninggalkan
ajaran agama Hindu-Buddha dan kepercayaan animisme. Mereka percaya kepada
konsep ketuhanan,hormat-menghormati antara manusia dan menitikberatkan soal
persamaan taraf. Cara kehidupan mereka juga telah berubah kepada cara hidup
beragama dengan mengamaldan menghayati ajaran Islam dalam kehidupan
mereka.Kepercayaan dan agama merupakan dua aspek sosial yang agak sukar
untuk dipisahkan kerana sebahagian besar daripada kepercayaan termasuk dalam
agama.Kepercayaan masyarakat Melayu pada peringkat permulaan adalah
berbentuk animisme. Dalam kepercayaan ini mereka menganggap benda-benda
mempunyaisemangat dan kuasa ghaib. Sehubungan dengan itu, wujudlah pemujaan
atau penyembahan kepada batu-batu, pokok-pokok, sungai-sungai dan fenomena alam
yanglain. Kuasa ghaib itu disifatkan sebagai hantu, jembalang atau jin yang
menjadipenunggu objek tersebut (Haron Daud, 1989 : 26).Islam mengubah world
view masyarakat Melayu daripada mempercayai roh, semangatdan dewa-dewa kepada
mempercayai Tuhan Yang Maha Esa, percaya adanya nabi-nabi, rasul-rasul,
malaikat dan kitab-kitab suci . Keimanan mereka diikuti dengan amalibadat seperti
sembahyang, puasa, mengeluarkan zakat dan menunaikan rukun haji.Masyarakat
Melayu juga merayakan hari-hari kebesaran Islam seperti mengadakansambutan Maal
Hijrah, sambutan Maulidur Rasul dan Nuzul al-Quran. Perubahan yang paling utama ialah daripada sudut
kepercayaan yang manamasyarakat Melayu telah diperkenalkan dan diyakinkan
dengan keyakinan yangberteraskan tauhid. Fahaman tauhid telah mengubah world
view orang Melayu daripadazaman Hindu-Buddha dengan metodologinya, penyembahan
rajanya, ciri tertentu danmasyarakatnya, alam khayalannya, penyembahan
berhalanya, kepada ajaran tauhid yang murni (Muhammad Uthman, 1977 : 185)
Sistem Kekeluargaan
Kedatangan Islam telah memantapkan lagi sistem
kekeluargaan masyarakat Melayu.Dalam masyarakat Melayu, pembentukan jati diri
dan peribadi Melayu yang billk, IIIberagama, berakhlak dan berbudi menjadi
keutamaan. Keluarga sebagai agensosialisasi : utama dalam masyarakat
menjalankan tanggungjawab ini dan turut dibantu untuk komuniti yang melaksanakan
kawalan serta tekanan sosial. Tujuan utamanyaialah mendidik dan mengajar supaya
seseorang anak itu akan menjadi anggota masyarakat yang baik.Sistem kekeluargaan
masyarakat Melayu berteraskan Islam dan adat. Sejak lahir lagi seseorang itu
dididik berteraskan Islam dan adat sehinggalah mereka dewasa.Contohnya sebaik
sahaja seseorang itu dilahirkan, bapa atau datuk akan mengazankan bayi lelaki,
atau mengkamatkan bayi perempuan. Tujuannya ialah untukmemperdengarkan buat
pertama kalinya kepada bayi itu seruan azan dan kalimah syahadah dan meniupkan
roh dan semangat Islam kepada bayi tersebut. Proses sosialisasi pada tahap
kanak-kanak juga memperlihatkan penerapan unsur-unsur Islam yang berterusan.
Seseorang kanak-kanak sejak kecil lagi diajar konsep-konsep dosa, pahala, haram
dan sebagainya. Setelah meningkat umur lima tahun ke atas kanak-kanak juga diajar bersembahyang,
berpuasa dan lain-lain. Selain itu mereka juga diajar supaya
hormat-menghormati, bertolak ansur dan mengamalkan nilai-nilai murni dalam
menjalani kehidupan seharian.Kedatangan Islam ke Melaka telah merubah sistem
kekeluargaan dalam masyarakat Melayu. Dalam sistem perkahwinan, didapati hukum
syarak mempunyai pengaruh yangbesar malah ianya dicatat di dalam Hukum Kanun
Melaka. Contohnya perkara-perkara yang berkaitan dengan syarat pernikahan, yang
menetapkan adanya wali bagipengantin perempuan dinyatakan dalam FasaI25.1,
hadirnya saksi Fasal 26, upacara ijab dan kabul Fasal 25.2, kontrak perkahwinan
Fasal 27, talak Fasal 28.1, dan wanita-wanita yang boleh dikahwini Fasal 28.2
(Azmah Abdul Manaf, 2001 : 217).
Adat dan Cara Hidup
Tradisi animisme dan Hinduisme telah diganti
dengan adat dan cara hidup Islam yang dilakukan sejak individu itu lahir di
dunia hinggalah hari kematiannya. Islam telah mengubah corak hidup masyarakat
Melayu di dalam segala aspek kehidupan manusia. Adat resam masyarakat
Melayu diperkemaskan lagi dengan ajaran Islam. Walaubagaimanapun, setelah
kedatangan ajaran Islam, adat dan cara hidup masyarakat Melayu yang tidak
bertentangan dengan ajaran Islam masih terus diamalkan. Adat adalah suatu
perbuatan atau perlakuan menurut kebiasaan masyarakat ataubangsa yang
berkenaan. Masyarakat Melayu menganggap adat sebagai undang-undang hidup.
Mereka mematuhi adat serta menghormatinya dengan keyakinan bahawa melanggar
adat dianggap sebagai suatu sikap atau perbuatan buruk dan akibatnya akan
merosakkan diri dan sekali gus mencemarkan kesejahteraan hidup masyarakat
(Asmad, 1990:4). Adat resam pula ialah kebiasaan cara hidup individu
dan masyarakat yang secara nyata menggambarkan corak budaya sesuatu bangsa. Sebelum
kedatangan Islam masyarakat Melayu mengamalkan adat tradisi warisan nenek
moyang mereka. Apabila masyarakat Melayu mula menganuti ajaran Islam adat-adat
dalam masyarakat Melayu mula diubahsuai supaya tidak bertentangan dengan ajaran
Islam.
No comments:
Post a Comment